Publikacja nr
6607 |
|---|
rok szkolny
2009/2010 |
|---|
| |
Archiwum publikacji
w serwisie Publikacje edukacyjne
Rozwijanie umiejętności uczniów zdolnych matematycznie na etapie edukacji wczesnoszkolnej
Twórca modelu intelektu człowieka, J. P. Guilford udowodnił, że zdolności można rozwijać dzięki systematycznym ćwiczeniom (Guilford 1978).
Wśród operacji intelektualnych wyróżnił: poznawanie, pamięć, myślenie konwergencyjne, myślenie dywergencyjne, ocenianie. Myślenie dywergencyjne polega na wytwarzaniu możliwie wielu różnorodnych rozwiązań jednego problemu i charakteryzuje się płynnością, giętkością i oryginalnością.
Dziecko obdarzone inteligencją logiczno-matematyczną będzie wykazywać następujące cechy charakterystyczne:
- myślenie abstrakcyjne,
- systematyczność i dokładność,
- zorganizowanie,
- lubi liczyć,
- lubi pracę na komputerze,
- lubi rozwiązywać problemy i zagadki logiczne,
- lubi eksperymentować w logiczny sposób,
- woli robić notatki.
Inteligencję logiczno-matematyczną należy rozwijać i wzmacniać poprzez:
zajmowanie się grami kształcącymi rozwiązywanie problemów logicznych,
rozwiązywanie gier matematycznych - analizowanie i interpretowanie faktów i figur matematycznych,
eksperymentowanie z cyframi i liczbami,
przedstawianie faktów w sposób logiczny i uporządkowany,
eksperymentowanie ze zgadywaniem,
łączenie i wplatanie matematyki i organizacji do innych przedmiotów,
zorganizowanie i uporządkowanie miejsca do nauki,
podchodzenie do każdego zadania po kolei, krok po kroku,
myślenie na zasadzie dedukcji,
używanie komputerów do nauki.
Jednym z zagadnień doskonalenia koncepcji kształcenia jest rozwijanie zdolności i przyspieszanie tego rozwoju. Chodzi tu o rozwijanie w szerokim zakresie zdolności ogólnych oraz w szerokim zakresie wybranych zdolności specjalnych, np. zdolności matematycznych. Rozszerzanie i wzbogacanie treści kształcenia najpełniej może odbywać się w formie zajęć pozalekcyjnych, głównie w kołach zainteresowań (Stucki 1994). Optymalny rozwój matematyczny uczniów uzdolnionych można osiągnąć dzięki specjalnym programom, tworzonym dla uczniów zdolnych.
Ważnym zadaniem w pracy z uczniem uzdolnionym matematycznie jest stopniowe usamodzielnianie jego pracy i przechodzenie na pełną samodzielność. Formą takiej pracy może być, np.:
układanie przez uczniów łamigłówek, rebusów,
prowadzenie fragmentu zajęcia w kole przedmiotowym,
stałe konkursy matematyczne, olimpiady szkolne i miejskie,
organizacja czytelnictwa specjalnych wydawnictw matematycznych.
Praca z uczniami uzdolnionymi matematycznie ma w ostatecznym rezultacie doprowadzić do rozwoju:
1) myślenia dywergencyjnego uczniów,
2) twórczej aktywności matematycznej.
Udział uczniów uzdolnionych matematycznie w zajęciach pozalekcyjnych pozwala na kształtowanie u uczniów zdolnych:
wrażliwości na problemy,
zdolności myślenia,
mobilności,
oryginalności rozwiązań,
zdolności do wprowadzania zmian,
analizy i syntezy zjawisk,
spójności w organizacji i podejmowanej przez nich pracy,
motywacji do działań.
Rozwój myślenia, jak każdy inny proces poznawczy, wymaga systematycznych ćwiczeń (Hanisz 1997). Twórczość matematyczna polega na podejmowaniu zadania chętnie i kontynuowaniu go z zadowoleniem, stymulowaniu działań opartych na własnych pomysłach, podjętych ze świadomością celu, nastawionych na odkrycie czegoś nowego dla uczącego się (Kujawiński 1990). Koncepcja zajęć pozalekcyjnych opiera się na założeniu, że uczeń umiejętnie naprowadzony, sam odkryje rozwiązanie zadania tekstowego czy łamigłówki matematycznej. Należy zatem, położyć nacisk na wyrabianiu w dziecku matematycznej ciekawości, zwróceniu jego uwagi na coś, czego jeszcze samo na tym poziomie nie dostrzega, zachęcaniu i prowokowaniu ucznia do stawiania pytań. Po analizie poszczególnych typów zadań (algebraicznych, geometrycznych i związanych z wiadomościami praktycznymi), uczniowie zaopatrzeni w heurystyczne wskazówki będą otrzymywali analogiczne zadania do samodzielnego rozwiązania, będą zachęcani do dalszego badania.
Zastosowanie zadań wspierających twórczą aktywność matematyczną
(A. Tyl 1992) - klasyfikacja zadań:
1) Zadanie jako wytwór.
Układanie treści zadań:
- o określonej strukturze,
- o określonej tematyce,
- do określonych działań bez podawania liczb.
Odbudowywanie treści zadania.
2) Zadanie jako narzędzie.
Rozbudowywanie treści zadania.
Korygowanie struktury zadań "celowo źle sformułowanych".
Rozwiązywanie zadań metodą "kruszenia".
3) Zadanie jako cel zadany.
Rozwiązywanie gotowych zadań otwartych.
Rozwiązywanie zestawów zadań gotowych, dobranych na zasadzie kontrastowania.
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej uczeń powinien być wyposażony w umiejętności pozwalające mu na samodzielne formułowanie problemów, skuteczne ich rozwiązywanie i prezentowanie rozwiązań. W poszerzaniu szkolnej i pozaszkolnej wiedzy matematycznej wielką rolę odgrywają edukacyjne programy komputerowe, które wspomagają i podnoszą efektywność nauczania matematyki.
Literatura:
Fechner-Sędzicka I., Szkolny system wspierania zdolności
Fleming I., (1999), Zabawy na chwilkę, Kielce
Guilford J. P., (1978), Natura inteligencji człowieka, Warszawa
Hanisz J., (1997), Zadania na szóstkę, Warszawa
Hawlicki J., (1971), Rozwijanie uzdolnień matematycznych, Warszawa
Koch K. H., (1996), Gry przy pomocy papieru i ołówka, Warszawa
Kujawiński J. (red.), (1990), Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych. Zarys metodyki, Warszawa
Lewis D., (1998), Jak wychować zdolne dziecko, Warszawa
Matthews J., (1992), Kiermasz pomysłów, Warszawa
Puślecki W., (1998), Wspieranie elementarnych zdolności twórczych uczniów, Kraków
Stucki E., (cz.1, 1992, cz. 2, 1993, cz. 3, 1994), Metodyka nauczania matematyki w klasach niższych, Bydgoszcz
Stucki E., (1978), Rozwijanie zdolności matematycznych w nauczaniu początkowym, Bydgoszcz
Tyl A., (1992), Dobór i układ zadań tekstowych w edukacji wczesnoszkolnej, Życie Szkoły nr1
Vohland U., Scherf I., (1997), Gry i zabawy dla całej rodziny, Warszawa
Sylwia Brzyska
|
