Skąpiec to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Jeana-Baptiste’a Poquelin, znanego jako Molière. Ta komedia opowiada historię starego skąpca Harpagona i jego obsesyjnego dążenia do zgromadzenia jak największego majątku kosztem innych. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom komizmu, które Molière używa w tym dziele, by zaakcentować absurdy ludzkiego zachowania.
Komizm sytuacyjny
Komizm sytuacyjny opiera się na humorystycznych sytuacjach, w których bohaterowie zostają postawieni. W „Skąpcu” Molière często korzysta z tego rodzaju komizmu, by wyśmiewać postać Harpagona i jego obsesję na punkcie pieniędzy.
- Harpagon, chcąc ukryć swoją skrzynię z pieniędzmi, kopie dołek w ogrodzie, co staje się przyczyną wielu nieporozumień.
- Zdesperowany Harpagon oskarża wszystkich wokół o kradzież jego skrzyni, co prowadzi do wielu humorystycznych sytuacji, gdy inni bohaterowie próbują go uspokoić.
- Scena, w której Harpagon jest gotów zrezygnować z małżeństwa swojej córki w zamian za odzyskanie swoich pieniędzy, podkreśla komizm sytuacyjny, wynikający z absurdalnych priorytetów głównego bohatera.
Komizm słowny
Molière wykorzystuje grę słów, by dodać głębi i humoru dialogom między postaciami.
- Harpagon często używa podwójnych znaczeń i gier słów, by podkreślić swoją obsesję na punkcie pieniędzy. Na przykład, mówiąc o „cennej rzeczy”, może mieć na myśli zarówno pieniądze, jak i osobę.
- Dialogi między Harpagonem a jego służącym, La Fleche, są pełne sarkazmu i ironii, co podkreśla różnice między ich charakterami.
- W scenie zalotów Harpagona do Mariane, starego skąpca nie rozumie podtekstów i aluzji dziewczyny, co prowadzi do wielu humorystycznych nieporozumień.
Przeczytaj również: Komizm w „Zemście” Fredry – rodzaje i przykłady
Komizm postaci
Niektóre postacie w „Skąpcu” są stworzone tak, by same w sobie były źródłem humoru.
- Harpagon, z jego obsesyjnym dążeniem do zgromadzenia majątku, jest karykaturą skąpca. Jego postępowanie i reakcje są przerysowane, co prowadzi do wielu śmiesznych sytuacji.
- Valère, zakochany w córce Harpagona, jest przykładem młodego kochanka, gotowego na wszystko, by zdobyć serce ukochanej. Jego przesadne zaloty są źródłem wielu humorystycznych sytuacji.
- Frosine, kobieta, która pomaga Harpagonowi w zalotach do Mariane, jest postacią chytrego pośrednika, która zawsze znajduje sposób, by coś na tym zarobić.
Komizm behawioralny
Molière wyśmiewa pewne zachowania ludzi poprzez ich przerysowane przedstawienie.
- Obsesja Harpagona na punkcie pieniędzy jest tak wielka, że zaniedbuje on nawet podstawowe potrzeby, takie jak jedzenie czy ubranie.
- Młodzież w sztuce, tak jak Cléante czy Élise, często wyśmiewa starszych za ich przestarzałe poglądy i postawy, co prowadzi do wielu humorystycznych konfliktów.
- Służba Harpagona, pomimo jego skąpstwa, próbuje znaleźć sposoby na wyłudzenie od niego pieniędzy, co jest źródłem wielu śmiesznych sytuacji.
Komizm społeczny
Molière krytykuje pewne aspekty społeczeństwa swojej epoki, ukazując je w humorystycznym świetle.
- Kwestia małżeństwa z interesu jest jednym z głównych tematów „Skąpca”. Harpagon chce wydać swoją córkę za mąż za bogatego mężczyznę, nie zważając na jej uczucia.
- Harpagon, jako bogaty właściciel, traktuje swoją służbę z góry, co jest krytyką nierówności społecznych panujących w tamtych czasach.
- Szczodrość i hojność są przedstawiane jako cnoty, w przeciwieństwie do skąpstwa Harpagona, co jest krytyką społeczeństwa opartego na materializmie.
Komizm w konstrukcji fabuły
Molière tworzy intrygującą fabułę, w której humor wynika z nieprzewidywalnych zwrotów akcji.
- Gdy Harpagon oskarża Valère’a o kradzież skrzyni z pieniędzmi, okazuje się, że Valère jest jego długo zaginionym synem.
- W scenie, w której Harpagon oskarża wszystkich o kradzież, ostateczne rozwiązanie problemu jest zarówno niespodziewane, jak i humorystyczne.
- Zakończenie sztuki, w którym wszyscy bohaterowie dostają to, czego pragnęli, jest zarówno satyryczne, jak i humorystyczne, ukazując, że prawdziwe wartości są ważniejsze niż pieniądze.
Rodzaj komizmu | Przykład z „Skąpca” |
---|---|
Komizm sytuacyjny | Harpagon kopie dołek w ogrodzie. |
Komizm słowny | Dialogi pełne sarkazmu między Harpagonem a La Fleche. |
Komizm postaci | Karykatura skąpca w postaci Harpagona. |
Komizm behawioralny | Obsesja Harpagona na punkcie pieniędzy. |
Komizm społeczny | Krytyka małżeństwa z interesu. |
Komizm w konstrukcji fabuły | Nieprzewidywalne zwroty akcji. |
Podsumowując, Molière w swoim „Skąpcu” doskonale łączy różne rodzaje komizmu, by stworzyć satyryczny obraz społeczeństwa swojej epoki. Przerysowane postaci, humorystyczne sytuacje i błyskotliwe dialogi sprawiają, że sztuka ta jest równie śmieszna dzisiaj, jak była w XVII wieku.