Allegro ma non troppo – Wisława Szymborska – Tekst i interpretacja

Allegro ma non troppo – tekst wiersza

Autor: Wisława Szymborska

Jesteś piękne! – mówię życiu –
Bujniej już nie można było.
Bardziej żabio i słowiczo,
Bardziej mrówczo i nasiennie.”

Staram się mu przypodobać,
Przypochlebić, patrzeć w oczy.
Zawsze pierwsza mu się kłaniam
Z pokornym wyrazem twarzy.

Zabiegam mu drogę z lewej,
Zabiegam mu drogę z prawej
I unoszę się w zachwycie,
I upadam od podziwu.

Jaki polny jest ten konik!
Jaka leśna ta jagoda!
Nigdy bym nie uwierzyła,
Gdybym się nie urodziła.

„Nie znajduję – mówię życiu –
Z czym mogłabym Cię porównać.
Nikt nie zrobił drugiej szyszki
Ani lepszej, ani gorszej.

Chwalę hojność, pomysłowość,
Zamaszystość i dokładność.
I co jeszcze – i co dalej
Czarodziejstwo, czarnoksięstwo.

Byle tylko nie urazić,
Nie rozgniewać, nie rozdeptać.
Od dobrych stu tysiącleci
Nadskakuję uśmiechnięta.

Szarpię życie za brzeg listka:
Przystanęło? Dosłyszało?
Czy na chwilę, choć raz jeden,
Dokąd idzie, zapomniało?

Kluczowe informacje

• Tytuł: „Allegro ma non troppo” to wyrażenie pochodzące z języka włoskiego, często stosowane w muzyce, oznaczające szybkie tempo, ale niezbyt. Może to sugerować podejście do życia: żyć pełnią życia, ale bez przesady.
• Tematyka: Wiersz jest refleksją nad życiem, jego pięknem i przemijaniem. Podmiot liryczny wyraża wdzięczność za doświadczenia życiowe i docenia każdy dzień, nawet ten trudny.
• Styl: Utwór należy do liryki bezpośredniej, gdzie podmiot liryczny wyraźnie ujawnia swoją obecność i bezpośrednio komunikuje się z czytelnikiem.
• Forma: Wiersz ma regularną budowę, składającą się z ośmiu czterowersowych strof, co jest charakterystyczne dla twórczości Szymborskiej.
• Perspektywa: Podmiot liryczny jest doświadczony i dojrzały, co widać w sposobie, w jaki wyraża swoje przemyślenia na temat życia.
• Optymizm: Mimo świadomości trudności i tragedii życiowych, wiersz ma optymistyczny wydźwięk, zachęcając do szacunku dla każdego dnia.
• Kontekst wydawniczy: Wiersz został wydany w zbiorze „Wszelki wypadek” w 1972 roku.

Interpretacja

Wiersz „Allegro ma non troppo” Wisławy Szymborskiej jest głęboką refleksją nad życiem i relacją człowieka z otaczającym go światem. Autorka, za pomocą lekkiego, a zarazem pełnego metafor języka, ukazuje kompleksową i wielowymiarową postawę jednostki wobec życia – pełną podziwu, zachwytu, ale i prób zrozumienia jego istoty.

Podziw dla życia i jego różnorodności jest centralnym motywem wiersza. Szymborska porusza się między wyrazami uznania dla jego piękna i bogactwa, wyrażając swoje zachwycenie naturą i jej tworami, takimi jak żaby, słowiki, mrówki czy nasienna. Metafory te służą nie tylko uwypukleniu piękna życia, ale także podkreślają jego niezwykłość i unikalność.

Kolejnym ważnym aspektem jest postawa podmiotu lirycznego wobec życia, która charakteryzuje się pokorą, próbą przypodobania się oraz nieustannym zachwytem. Autorka podkreśla swoją aktywną postawę wobec życia – stara się ona nie tylko obserwować, ale i uczestniczyć, choćby poprzez „zabieganie drogę z lewej, zabieganie mu drogę z prawej”. To działanie może być interpretowane jako próba zrozumienia życia, znalezienia w nim swojego miejsca, a także wyraz nieustannej ciekawości i otwartości na doświadczanie.

Szymborska porusza również temat niemożności pełnego uchwycenia i zrozumienia życia. Wersy „Nie znajduję – mówię życiu – / Z czym mogłabym Cię porównać.” wskazują na unikalność i niepowtarzalność życia, na brak adekwatnych porównań, które mogłyby w pełni oddać jego esencję. Autorka podkreśla unikalność każdego zjawiska w przyrodzie, co jest wyrazem głębokiego szacunku dla życia i jego twórczej siły.

Wiersz zamyka refleksja na temat prób nawiązania dialogu z życiem, wyrażona przez metaforyczne „szarpanie życia za brzeg listka”. Jest to obraz prób zrozumienia i uzyskania odpowiedzi na pytania dotyczące sensu i celu istnienia. Podmiot liryczny pragnie, by życie na chwilę się zatrzymało, dało się poznać, co jest wyrazem ludzkiego pragnienia bliskości, zrozumienia i być może odnalezienia spokoju w obliczu nieuchronnego przemijania.

Podsumowując, „Allegro ma non troppo” Szymborskiej jest poetycką refleksją nad życiem, jego pięknem, niezwykłością i tajemnicą. Autorka z subtelną ironią i głębokim uznaniem przygląda się różnorodności życia, jednocześnie zaznaczając trudność jego pełnego pojęcia i zrozumienia przez człowieka. Podmiot liryczny, pełen podziwu i pokory, stara się nawiązać z życiem dialog, co jest wyrazem uniwersalnego dążenia do zrozumienia otaczającego nas świata.

Budowa wiersza

Wiersz „Allegro ma non troppo” autorstwa Wisławy Szymborskiej charakteryzuje się regularną budową, składającą się z ośmiu czterowersowych strof. Każda strofa tworzy zamkniętą całość myślową, co jest typowe dla poezji Szymborskiej. Utwór nie posiada rymów, co nadaje mu formę wolną i pozwala na swobodny przepływ myśli podmiotu lirycznego.

Gatunek i rodzaj literacki

Wiersz „Allegro ma non troppo” należy do liryki bezpośredniej, gdzie podmiot liryczny wyraźnie ujawnia swoją obecność i komunikuje się z czytelnikiem. Gatunkiem literackim, do którego można by przypisać ten utwór, jest poemat liryczny, ze względu na jego refleksyjny charakter i skupienie na przeżyciach wewnętrznych podmiotu.

Środki stylistyczne

Wisława Szymborska w swoim wierszu „Allegro ma non troppo” posługuje się różnorodnymi środkami stylistycznymi, które wzbogacają tekst i nadają mu głębi. Oto niektóre z nich:

• Metafory – „Bardziej żabio i słowiczo” – porównanie życia do śpiewu ptaków i rechotu żab, co podkreśla jego bogactwo i różnorodność.
• Personifikacja – „Zabiegam mu drogę z lewej, Zabiegam mu drogę z prawej” – życie jest przedstawione jako byt, któremu można zabiegać drogę, co nadaje mu ludzkie cechy.
• Epitet – „Jaki polny jest ten konik!” – określenie „polny” podkreśla naturalność i prostotę istnienia.
• Porównanie – „Nikt nie zrobił drugiej szyszki” – porównanie unikalności życia do niepowtarzalności szyszki.
• Wykrzyknienia – „Jesteś piękne!” – emocjonalne wykrzyknienie podkreślające zachwyt podmiotu nad życiem.

Notka biograficzna o autorze

Wisława Szymborska (1923-2012) była jedną z najbardziej znanych i cenionych polskich poetek, laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1996 roku. Jej twórczość jest doceniana za głębię filozoficzną, subtelny humor oraz umiejętność uchwycenia uniwersalnych prawd o ludzkiej egzystencji w prostych, codziennych obrazach. Szymborska była mistrzynią krótkiej formy poetyckiej, co widać w jej zwięzłych, ale treściwych wierszach.

Poezja Szymborskiej charakteryzuje się jasnością i przystępnością, a jednocześnie głębokim przesłaniem. Jej wiersze często rozważają tematy takie jak ludzka tożsamość, przemijanie i piękno natury. Szymborska była również znana z tego, że unikała publiczności i rzadko udzielała wywiadów, co dodatkowo otaczało ją aurą tajemniczości.