Ałuszta w dzień – Adam Mickiewicz – Tekst i interpretacja

Ałuszta w dzień – tekst wiersza

Autor: Adam Mickiewicz

Już góra z pier­si mgli­ste otrzą­sa chy­la­ty,
Ran­nym szu­mi na­ma­zem niwa zło­to­kło­sa,
Kła­nia się las i sy­pie z ma­jo­we­go wło­sa,
Jak z ró­żań­ca cha­li­fów, ru­bin i gra­na­ty.

Łąka w kwia­tach, nad łąką la­ta­ją­ce kwia­ty,
Mo­ty­le róż­no­farb­ne, niby tę­czy kosa,
Bal­da­ki­mem z bry­lan­tów okry­ły nie­bio­sa;
Da­lej sa­rań­cza cią­gnie swój ca­łun skrzy­dla­ty.

A kędy w wo­dach ska­ła prze­glą­da się łysa,
Wre mo­rze i od­par­te z no­wym szu­mem pę­dzi;
W jego szu­mach gra świa­tło jak w oczach ty­gry­sa,

Sroż­szą zwia­stu­jąc bu­rzę dla ziem­skiej kra­wę­dzi;
A na głę­bi­nie fala lek­ko się ko­ły­sa
I ką­pią się w niej flo­ty i sta­da ła­bę­dzi.

Kluczowe informacje

• Cykl sonetów: „Ałuszta w dzień” należy do cyklu „Sonety krymskie”, który składa się z 18 sonetów.
• Inspiracja podróżą: Cykl powstał w wyniku podróży Mickiewicza na Krym w 1825 roku.
• Publikacja: Sonety zostały opublikowane w 1826 roku, będąc efektem wrażeń i refleksji poety z podróży.
• Forma: Utwór jest napisany w formie sonetu, co oznacza, że składa się z 14 wersów.
• Motywy: W sonetach Mickiewicz łączy opisy przyrody z refleksjami na temat ludzkiego życia i historii, a także z problematyką wygnania i tęsknoty za ojczyzną.
• Miejsce akcji: Ten konkretny sonet przedstawia obraz miasta Ałuszta w jasnych barwach dnia, ukazując piękno i harmonię przyrody.
• Język i styl: Mickiewicz używa bogatego języka i obrazów, aby oddać urok i atmosferę Krymu, stosując liczne środki stylistyczne, takie jak metafory i porównania.

Pierwsza zwrotka – obraz poranka i przyrody

Pierwsza zwrotka sonetu „Ałuszta w dzień” wprowadza nas w scenerię poranka, gdzie przyroda budzi się do życia. Góra, która „z piersi mgliste otrząsa chylaty”, jest metaforą poranka, kiedy to słońce rozprasza poranne mgły. Słowo „chylaty”, oznaczające chmury lub mgły, podkreśla dynamikę tego procesu. Następnie poeta przenosi nas na „niwę złotokłosą”, czyli pole pełne dojrzewającego zboża, które szumi, jakby odmawiało poranne modlitwy. To porównanie nadaje krajobrazowi duchowy wymiar, sugerując, że przyroda jest w harmonii z boskością.

Las, „klaniając się” i „sypiąc z majowego włosa”, tworzy obraz pełen życia i ruchu. Metafora majowego włosa wskazuje na świeżość i wiosenną energię, a „rubin i granaty” spadające z niego, jak z różańca, przywołują obrazy bogactwa i kolorów, które zdobią otoczenie. W ten sposób Mickiewicz tworzy obraz pełen blasku i barw, który ma za zadanie zachwycić czytelnika i przenieść go w świat niezwykłej, bujnej przyrody Krymu.

Druga zwrotka – świat kwiatów i owadów

W drugiej zwrotce poeta kontynuuje malowanie obrazu przyrody, tym razem skupiając się na łące w kwiatach i „latających kwiatach”, czyli motylach. Porównanie motyli do „tęczy kosa” wzmacnia wrażenie kolorowości i lekkości. Motyle, różnorodne w barwach, przypominają kawałek tęczy, co dodaje scenie bajkowego charakteru.

„Balda­ki­nem z bry­lan­tów okry­ły nie­bio­sa” to kolejna metafora, która przedstawia niebo jako coś wyjątkowo pięknego i wartościowego, jakby było okryte baldachimem wysadzanym brylantami. Słońce w tym kontekście jest jak lśniący klejnot, który rozświetla i ożywia całą scenę. „Sarańcza ciągnie swój całun skrzydlaty” to obraz, który może przywoływać skojarzenia z biblijnymi plagami, ale w kontekście wiersza, bardziej prawdopodobnie odnosi się do zjawiska migracji owadów, które dodaje dynamiki całemu obrazowi.

Trzecia zwrotka – kontrast i zapowiedź burzy

Trzecia zwrotka wprowadza element kontrastu pomiędzy spokojnymi obrazami z poprzednich zwrotek a dynamicznym i groźnym morzem. „Wre morze i odparte z nowym szumem pędzi” sugeruje siłę i nieprzewidywalność natury. Morze, które „w szumach gra światło jak w oczach tygrysa”, jest pełne dzikiej energii i niebezpieczeństwa. Porównanie światła odbijającego się od fal do oczu tygrysa wzmacnia wrażenie dzikości i potencjalnego zagrożenia.

Słowa „sroższą zwiastując burzę dla ziemskiej krawędzi” wskazują na to, że ten piękny i spokojny krajobraz może wkrótce ulec zmianie. Burza jest tu zapowiedzią nie tylko zmiany pogody, ale być może również metaforą nadchodzących wydarzeń w życiu ludzkim lub społecznym. Mickiewicz często w swojej twórczości wykorzystywał obrazy przyrody do przekazywania głębszych przemyśleń o losach ludzi i narodów.

Czwarta zwrotka – spokój głębin i kontrast z burzą

Ostatnia zwrotka przynosi powrót do spokojniejszego tonu. „A na głębinie fala lekko się kołysa” to obraz, który kontrastuje z poprzednią zwrotką, gdzie morze było pełne energii i groźby. Tutaj fala na głębinie wydaje się być spokojna i opanowana, co może sugerować, że mimo pozornej zmienności i burz na powierzchni, w głębi istnieje stałość i równowaga.

„Kąpią się w niej floty i stada łabędzi” to obraz, który łączy elementy ludzkie i naturalne, pokazując harmonię między nimi. Łabędzie są często symbolem piękna i elegancji, a ich obecność na wodzie, obok floty statków, może symbolizować współistnienie i współzależność człowieka z naturą. Mickiewicz, zamykając sonet tym obrazem, może sugerować, że mimo wszystkich burz i zmienności, w życiu istnieją momenty spokoju i piękna, które warto doceniać.

Budowa wiersza

Wiersz „Ałuszta w dzień” autorstwa Adama Mickiewicza jest klasycznym przykładem sonetu, który charakteryzuje się ściśle określoną budową. Składa się z 14 wersów, które są podzielone na dwie części: oktawę (pierwsze osiem wersów) i sestet (ostatnie sześć wersów). Oktawa zazwyczaj przedstawia pewien problem lub sytuację, natomiast sestet przynosi rozwiązanie, komentarz lub refleksję. W przypadku tego sonetu, rymy są ułożone według schematu abba abba dla oktawy i cdc dcd dla sestetu, co jest typowe dla sonetu włoskiego, zwanego też petrarkistycznym.

Gatunek i rodzaj literacki

„Ałuszta w dzień” należy do rodzaju literackiego liryki, a konkretnie do gatunku sonetu. Liryka jest rodzajem literackim, w którym dominuje wyrażanie uczuć, myśli i stanów wewnętrznych podmiotu lirycznego. Sonet jako forma liryczna pochodzi z włoskiej tradycji literackiej i jest często wykorzystywany do wyrażania intensywnych emocji, głębokich przemyśleń oraz do przedstawiania złożonych obrazów przyrody czy refleksji filozoficznych.

Środki stylistyczne

Adam Mickiewicz w swoim sonecie „Ałuszta w dzień” wykorzystuje różnorodne środki stylistyczne, które wzbogacają tekst i nadają mu głębię. Oto niektóre z nich:

• Metafory – np. „ran­nym szu­mi na­ma­zem niwa zło­to­kło­sa” porównuje szum zboża do modlitwy, nadając scenie sakralny wymiar.
• Porównania – „Jak z ró­żań­ca cha­li­fów, ru­bin i gra­na­ty” porównuje krople rosy do drogocennych kamieni.
• Epitety – „mgli­ste chy­la­ty”, „zło­to­kło­sa niwa”, „ca­łun skrzy­dla­ty” – te określenia wzbogacają opis i podkreślają wyjątkowość przedstawianego krajobrazu.
• Personifikacja – „Kła­nia się las” nadaje lasowi ludzkie cechy, co przybliża przyrodę do czytelnika.
• Symbolika – „Bal­da­ki­mem z bry­lan­tów okry­ły nie­bio­sa” symbolizuje niezwykłe piękno i majestatyczność nieba.

Adam Mickiewicz – notka biograficzna

Adam Mickiewicz (1798-1855) jest jednym z najwybitniejszych poetów polskich, czołową postacią polskiego romantyzmu i literatury światowej. Jego twórczość obejmuje wiele gatunków literackich, od liryki po epikę i dramat. Mickiewicz był także działaczem społecznym i politycznym, co często znajduje odzwierciedlenie w jego dziełach, przesiąkniętych duchem patriotyzmu i troski o losy ojczyzny.

Poeta urodził się na terenie ówczesnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, w miejscowości Zaosie. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie zetknął się z ideami romantyzmu. Jego najważniejsze dzieła to m.in. „Dziady”, „Pan Tadeusz” oraz „Sonety krymskie”, z których pochodzi omawiany sonet „Ałuszta w dzień”. Twórczość Mickiewicza charakteryzuje się głębokim humanizmem, bogactwem języka i innowacyjnością formy.