Bakczysaraj – Adam Mickiewicz – Tekst i interpretacja

Strona głównaHumanistykaWierszeBakczysaraj - Adam Mickiewicz - Tekst i interpretacja

Bakczysaraj – tekst wiersza

Autor: Adam Mickiewicz

Jesz­cze wiel­ka, już pu­sta Gi­ra­jów dzie­dzi­na!
Zmia­ta­ne czo­łem ba­szów gan­ki i przed­sie­nia,
Sofy, tro­ny po­tę­gi, mi­ło­ści schro­nie­nia
Prze­ska­ku­je szrań­cza, ob­wi­ja ga­dzi­na.

Skróś okien róż­no­farb­nych po­wo­ju ro­śli­na,
Wdzie­ra­jąc się na głu­che ścia­ny i skle­pie­nia,
Zaj­mu­je dzie­ło lu­dzi w imię przy­ro­dze­nia
I pi­sze Bal­sa­za­ra gło­ska­mi „RU­INA”.

W środ­ku sali wy­cię­te z mar­mu­ru na­czy­nie;
To fon­tan­na ha­re­mu, do­tąd stoi cało
I per­ło­we łzy są­cząc woła przez pu­sty­nie:

„Gdzież je­steś, o mi­ło­ści, po­tę­go i chwa­ło?
Wy ma­cie trwać na wie­ki, źró­dło szyb­ko pły­nie,
O hań­bo! wy­ście prze­szły, a żró­dło zo­sta­ło”.

Kluczowe informacje

  • Autor i cykl: Adam Mickiewicz, „Sonety krymskie”.
  • Inspiracja: Ruiny pałacu w Bakczysaraju, dawna stolica Chanatu Krymskiego.
  • Tematyka: Przemijanie i kondycja ludzka, poszukiwanie trwałości w świecie zmienności
  • Charakterystyka: Orientalna atmosfera, bogactwo środków stylistycznych.
  • Cechy szczególne: Utwór uderza swoją orientalną urodą, zawiera refleksje na temat miłości, potęgi i chwały w kontekście przemijania

Analiza pierwszej zwrotki

W pierwszej zwrotce wiersza „Bakczysaraj” Adam Mickiewicz wprowadza czytelnika w atmosferę opuszczonej rezydencji, która niegdyś tętniła życiem. Słowa „Jesz­cze wiel­ka, już pu­sta Gi­ra­jów dzie­dzi­na” podkreślają kontrast między dawną potęgą a obecnym opustoszeniem. Mickiewicz używa tutaj antytezy, aby zaznaczyć różnicę między przeszłością a teraźniejszością. „Czo­łem ba­szów gan­ki i przed­sie­nia” to metafora wyrażająca szacunek i podziw, jaki budziły te miejsca, kiedy były jeszcze w centrum wydarzeń politycznych i społecznych. Obecnie jednak „prze­ska­ku­je szrań­cza, ob­wi­ja ga­dzi­na”, co oznacza, że natura odbiera sobie to, co zostało stworzone przez człowieka, a władza i splendor ustępują miejsca dzikiej roślinności i zwierzętom.

Użycie słowa „szrań­cza” (stara nazwa dla jaszczurki) i „ga­dzi­na” (wąż) ma charakter pejoratywny, sugerując upadek i degradację. Te zwierzęta, często kojarzone z negatywnymi konotacjami, zastępują ludzi, którzy niegdyś zapełniali pałac życiem. Mickiewicz w ten sposób pokazuje, jak nietrwała jest ludzka potęga w obliczu nieubłaganego czasu i sił natury.

Analiza drugiej zwrotki

W drugiej zwrotce poeta kontynuuje opis procesu, w którym natura przejmuje ludzkie dzieła. „Skróś okien róż­no­farb­nych po­wo­ju ro­śli­na” to obraz, który pokazuje, jak roślinność wdziera się do wnętrza budowli, tworząc kontrast między kiedyś kolorowymi, wypełnionymi światłem oknami a teraźniejszym stanem zapomnienia i zaniedbania. Roślina, która „wdzie­ra­jąc się na głu­che ścia­ny i skle­pie­nia”, symbolizuje siłę natury, która nie zważając na ludzkie dzieła, podąża swoim rytmem i prawami. Mickiewicz używa tu personifikacji, przypisując roślinom działanie świadome i celowe, co wzmacnia wrażenie, że natura ma swoją własną, niezależną od ludzi, władzę.

Wers „I pi­sze Bal­sa­za­ra gło­ska­mi „RU­INA”” nawiązuje do biblijnej historii o królu Belszazarze, który podczas uczty zobaczył tajemniczy napis na ścianie, zapowiadający jego upadek. Mickiewicz posługuje się aluzją biblijną, aby podkreślić nieuchronność upadku każdej potęgi. Słowo „RU­INA” staje się przestrogą, że wszystko, co ludzie zbudowali, prędzej czy później zostanie zniszczone przez czas i naturę.

Analiza trzeciej zwrotki

Trzecia zwrotka koncentruje się na szczególnym elemencie pałacu – „fon­tan­nie ha­re­mu”, która „do­tąd stoi cało”. Marmurowa fontanna, będąca symbolem życia i obfitości, przetrwała upływ czasu, w przeciwieństwie do reszty pałacu. Mickiewicz używa tu kontrastu, aby zaznaczyć ironię losu – element związany z wodą, która jest symbolem przemijania, okazuje się być bardziej trwały niż ludzkie dzieła. „Per­ło­we łzy są­cząc” to metafora, która nadaje fontannie cechy ludzkie, sugerując, że nawet ona opłakuje minioną chwałę.

Fontanna „woła przez pu­sty­nie”, co może być odczytane jako metafora ludzkiego pragnienia nieśmiertelności i poszukiwania sensu w obliczu przemijania. Wołanie przez pustynię, miejsce puste i niegościnne, podkreśla bezowocność tych poszukiwań. Mickiewicz stawia pytanie „Gdzież je­steś, o mi­ło­ści, po­tę­go i chwa­ło?”, które wyraża tęsknotę za tym, co przeminęło, ale również zwraca uwagę na ulotność uczuć, władzy i sławy.

Refleksja nad przemijaniem

Wiersz „Bakczysaraj” jest głęboką refleksją nad przemijaniem i poszukiwaniem trwałości. Ostatni wers „O hań­bo! wy­ście prze­szły, a żró­dło zo­sta­ło” stanowi kwintesencję tej refleksji. Mickiewicz wyraża tutaj rozczarowanie ludzką dążnością do wieczności, która okazuje się być złudzeniem. Źródło, będące symbolem życia, przetrwało, podczas gdy wszystko, co ludzie uznawali za ważne i trwałe, przeminęło. Jest to gorzka konstatacja, że w obliczu nieubłaganego czasu, nawet największe ludzkie osiągnięcia są przemijające.

Podsumowując, „Bakczysaraj” to wiersz, który za pomocą bogatego języka i licznych środków stylistycznych, takich jak metafory, personifikacje czy aluzje biblijne, skłania do refleksji nad ulotnością życia i ludzkich dzieł. Mickiewicz, wykorzystując motyw ruiny, pokazuje, że prawdziwa wartość i piękno tkwi nie w materialnych zabytkach, ale w tym, co nieuchwytne i duchowe. Jest to przestroga przed pychą i przypomnienie o pokorze wobec sił natury i czasu.

Budowa wiersza

Wiersz „Bakczysaraj” autorstwa Adama Mickiewicza jest jednym z utworów wchodzących w skład cyklu „Sonety krymskie”. Utwór ten, podobnie jak inne sonety z tego cyklu, charakteryzuje się klasyczną budową sonetu. Składa się z czternastu wersów, które podzielone są na dwie części: oktawę (pierwsze osiem wersów) i sestet (ostatnie sześć wersów). Rymy w oktawie układają się według schematu ABABABAB, natomiast w sestecie przyjmują formę CCDEED. Taka struktura jest typowa dla sonetu i wymaga od poety dużej wprawy w operowaniu językiem, aby w ramach ściśle określonej formy przekazać głębokie treści.

Gatunek i rodzaj literacki

Utwór „Bakczysaraj” należy do liryki, a dokładniej jest to sonet, który stanowi jeden z gatunków literackich liryki. Sonet jest formą poetycką o ustalonym schemacie rymów i podziale na strofy, co czyni go wyjątkowo wymagającym gatunkiem literackim. Wyróżnia się jego zdolność do koncentracji myśli i emocji, co sprawia, że jest często wykorzystywany do wyrażania głębokich refleksji oraz intensywnych uczuć.

Środki stylistyczne

  • Metafora – „Girajów dziedzina” jako obraz upadku potęgi.
  • Personifikacja – „przyroda zajmuje dzieło ludzi”, co nadaje przyrodzie ludzkie cechy.
  • Symbol – „fontanna haremu” jako symbol przemijającej miłości i potęgi.
  • Antyteza – kontrast między wiecznością źródła a przemijaniem ludzkich dzieł.
  • Apostrofa – bezpośredni zwrot do miłości, potęgi i chwały.
  • Aluzja biblijna – „pisze Balsazara głoskami 'RUINA'” odwołuje się do biblijnej historii o upadku Babilonu.
  • Epitet – „perłowe łzy” w odniesieniu do wody w fontannie, co wzmacnia obraz smutku i żalu.
  • Onomatopeja – „sącząc” imituje dźwięk wody, co dodaje utworowi zmysłowości.

Adam Mickiewicz – notka biograficzna

Adam Mickiewicz (1798-1855) jest uznawany za jednego z największych poetów polskich i sławnych twórców romantyzmu w literaturze światowej. Jego twórczość obejmuje nie tylko poezję, ale również dramaty i eseje. Mickiewicz był nie tylko poetą, ale także działaczem politycznym i nauczycielem. Jego najbardziej znane dzieła to między innymi „Pan Tadeusz”, „Dziady” oraz „Sonety krymskie”, z których pochodzi omawiany wiersz „Bakczysaraj”.

Poeta urodził się w Zaosiu, w ówczesnym Imperium Rosyjskim, a zmarł w Konstantynopolu. Jego życie było pełne podróży i wygnania, co znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości, pełnej tęsknoty za ojczyzną i refleksji nad losem narodu polskiego. Mickiewicz był także jednym z głównych przedstawicieli polskiego romantyzmu, epoki, która w jego twórczości charakteryzowała się głębokim uczuciem, indywidualizmem i zainteresowaniem historią oraz kulturą ludową.

Podobne artykuły

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj